Í minningu Vilhjálms frá Skáholti

Í fyrradag, 30. des. flutti Gunnar Stefánsson þátt um Vilhjálm frá Skáholti á Rás 1 í tilefni þess að öld var liðin frá fæðingu hans. - Fyrsta ljóðabók Vilhjálms kom út 1931 og 4 árum seinna kom út bókin ,,Vort daglega brauð". Hún var síðan endurprentuð ári seinna og 3ja útg.kom út 1950. Aðrar bækur hans voru ,,Sól og menn" 1948, ,,Blóð og vín" 1957 og úrval ljóða hans,,Jarðnesk ljóð" kom síðan út 1959. Helgi Sæmundsson var útgefandi og hann gaf einnig út heildarsafn kvæða Vilhjálms ,,Rósir í mjöll" árið 1992. Á 45 snúninga plötu sem ég á og kom út einhvern tíma eftir miðja öldina síðustu les Vilhjálmur upp sjö ljóð sín og þar er þetta fallega ljóð ,,Tvö veglaus börn". Upplestur hans er alveg meistaraverk og hlusta ég oft á þessa gömlu upptöku og sé þá Vilhjálm fyrir mér í anda þar sem hann gengur niður Laugaveginn og hefur upp hönd sína og raust:

Tvö veglaus börn

Tvö lítil börn í leik í hvítum sandi

með ljóð í svip.

Og tón á vör sem fagur frelsisandi

bjó fegurst grip.

Tvö dreymin hjörtu er drógu burt frá landi

sín draumaskip.

 

Úr hvítum sandi stoltu skipin runnu

og stefndu á leið

til ókunns lands í lyfting börnin unnu

sinn lokaeið.

Að sigra allt og sigla djarft þau kunnu

sinni draumaskeið.

 

Og allt um kring barst söngur sævardísa

um sigra manns,

sem lagði á djúp við dreymna sál en vísa

og dáðir hans,

sem einatt vildi litlum börnum lýsa

leið til sannleikans.

 

Í ljóðsins mynd reis landið eins og alda

af öllu ríkt,

með glitrík blóm og gullið þúsundfalda

í gleði vígt,

sem hugi þeirra hóf til æðstu valda

við hljómsins mýkt.

 

Sjá langt í fjarska þar sem heiðblátt hafið

við himinn bar

og sólir ófu gullið geislatrafið

í gullnum mar.

Þau eygðu land í ljósum gróðri vafið

og lentu þar.

 

Þau stigu á land með von sem vængi breiddi

veröld mót.

En draumsins böðull börnin ungu leiddi

um brunnið grjót

og grafarauðnin gleði hjartans deyddi

svo grimm og ljót.

 

Og það var kvöl í brjóstum ungra barna,

sem brynni á góm.

Eitt vítisbál því yndið allt að tarna

var eintómt hjóm.

Sjá gróðurinn bar engan ávöxt þarna

og engin blóm.

 

Öll fegurð ljóðsins féll í myrkrið svarta,

sem feigðin ól.

Þau héldu á burt með sorg í særðu hjarta

og sál er kól.

Tvö lítil börn sem vildu veröld bjarta

með vori og sól.

 

Og enn má sjá hvar sigla undan landi

tvö sorgmædd börn,

um langsótt haf í leit að hvítum sandi

við litla tjörn.

Tvö vanrækt hjörtu er villtust burt frá landi,

tvö veglaus börn.